Mũi và họng là con đường lây nhiễm chính của dịch bệnh Covid-19. Việc thường xuyên súc miệng, rửa mũi bằng nước muối 1,5% mang đến hiệu quả cao trong việc phòng chống dịch Covid-19.

Với hiểu biết khoa học của mình, Tiến sỹ Nguyễn Thành Đồng đã tham gia rất nhiều hoạt động triển khai các sản phẩm hỗ trợ, tư vấn cho Cộng đồng Người Việt tại Cộng hòa Séc.

Đường lây nhiễm chính của dịch bệnh Covid-19

Đặc biệt trong thời điểm dịch Covid-19 bùng phát mạnh mẽ tại Séc, anh và các cộng sự của mình đã cùng tham gia hỗ trợ, sản xuất các nước sát khuẩn miễn phí trao tặng cho bà con người Việt, đồng thời cũng có nhiều biện pháp tư vấn hỗ trợ cộng đồng cũng như người dân sở tại phòng dịch Covid-19. Trong bối cảnh dịch bệnh tại Việt Nam vô cùng phức tạp, phóng viên Đài TNVN đã có cuộc phỏng vấn TS Nguyễn Thành Đồng về một số kinh nghiệm trong công tác phòng chống dịch của cộng đồng người Việt tại Séc.

PV: Trong bối cảnh dịch bệnh tại Việt Nam đang diễn biến phức tạp, anh có thể chia sẻ những kinh nghiệm trong công tác phòng chống dịch của cộng đồng người Việt tại Séc trong thời gian qua ?

TS Nguyễn Thành Đồng: Như các bạn đã biết thì Cộng hòa Séc là một trong các quốc gia Châu Âu chịu ảnh hưởng nặng nhất của dịch bệnh Covid-19, đặc biệt trong thời điểm dịch bệnh bùng phát mạnh mẽ vào tháng 10/2020, có thời điểm Séc đứng đầu châu Âu về tỷ lệ lây lan. Tuy nhiên, do người dân sở tại chưa có thói quen đeo khẩu trang cộng với ý thức chấp hành thấp… cho nên một quốc gia chỉ có khoảng 10,7 triệu dân nhưng đến nay có đến gần 1,7 triệu người đã nhiễm virus SARS-CoV-2 và hơn 30.330 người chết do Covid -19. 

Ở trong khu vực là tâm điểm của dịch bệnh, cộng đồng Việt Nam cũng đã chịu nhiều ảnh hưởng nặng nề, nhiều trường hợp đã không qua khỏi sau khi nhiễm bệnh. Trong thời kỳ đầu, một số người Việt Nam ở đây cũng có tâm lý chủ quan, không đánh giá đúng mức độ nguy hại và thực hiện nghiêm các biện pháp phòng dịch. Bên cạnh đó, cũng có một số trường hợp do tuổi cao, có bệnh nền vô tình bị lây nhiễm đã không qua khỏi.

Mặc dù sống trong môi trường có mật độ người nhiễm rất cao, ý thức chấp hành thấp và do yêu cầu công việc, sự cách ly tuyệt đối là không thể nhưng nhiều người Việt ở đây vẫn bảo vệ được bản thân và gia đình khỏe mạnh cho đến lúc được tiêm vaccine. Ngoài việc nghiêm túc đeo khẩu trang, khử trùng tay, thì một trong những giải pháp mà họ đã ứng dụng là súc họng, rửa mũi bằng nước muối trong suốt mùa dịch.

PV: Anh vừa cho biết việc sử dụng nước muối là một trong những giải pháp hỗ trợ cho bà con người Việt tại Séc phòng chống virus SARS-CoV-2, anh có thể chia sẻ cụ thể hơn về biện pháp này được không?

TS Nguyễn Thành Đồng: Ta có thể thấy rằng, mũi-họng chính là con đường lây nhiễm chính vì đó là nơi tiếp nhận và lan tỏa để virus xâm nhập sâu vào cơ thể. Thực tế xét nghiệm các bệnh nhân mới nhiễm ở các vùng dịch trọng điểm trên thế giới cho thấy tải lượng virus Covid-19 ở mũi ở luôn cao hơn ở họng. Tuy việc súc họng một số nơi đã làm nhưng rất ít hoặc gần như không ai chú ý tới việc rửa mũi. Do đó, để góp phần ngăn chặn đà lây lan của Covid-19 cho cả cộng đồng trước khi có đủ vaccine thì việc làm sao để mỗi cá nhân tự làm sạch cả mũi và họng hàng ngày sẽ điểm chúng ta cần tập trung.

Tổng kết các kết quả nghiên cứu mới nhất về Covid-19, có thể thấy rằng tuy dễ lây, nhưng chỉ cần các biến đổi nhỏ ở vỏ và gai bởi các tác nhân hóa học hay vật lý thông thường là có thể vô hiệu hóa Covid-19. Nước muối là một hóa chất thường ngày có thể làm được điều này.

Như ta đã biết một nguyên tắc đầu tiên khi xử lý một yếu tố gây hại bất kỳ là phải giảm được số lượng của chúng trong một thời gian nhanh nhất, không để chúng đạt đến số lượng đủ để gây nguy hiểm. Do đó, nước muối thông thường 0,9% có thể dùng để rửa trôi virus bám trên bề mặt khoang mũi, họng, làm giảm khả năng lây nhiễm.

Các nghiên cứu in-vitro mới đây cho thấy, ở nồng độ muối cao hơn (1,5%) là môi trường không thuận lợi, ức chế được xấp xỉ 100% coronavirus và rất nhiều loại bệnh viêm nhiễm do virus khác.

Bổ sung cơ sở khoa học cho hướng ứng dụng trên, một kết quả nghiên cứu mà tôi cho là rất quan trọng mới công bố gần đây đã chỉ ra, nước muối còn có tác dụng nhiều hơn những gì chúng ta đã biết qua các tài liệu Y dược trước đây. Tác dụng mới phát hiện này có được nhờ một cơ chế mà sự bổ sung nước muối giúp tế bào cơ thể của con người tiêu diệt được các virus và vi khuẩn xâm nhập.

Theo nhóm tác giả S. Ramalingam, đăng trên tạp chí uy tín Nature, đã chứng minh: khi ta chủ động cung cấp cho các tế bào vùng dễ bị lây nhiễm là mũi và họng thêm một lượng muối bằng cách „nhỏ, rửa, súc thường xuyên nước muối, thì các tế bào vùng được tiếp xúc với muối sẽ tiếp nhận thêm một lượng muối NaCl bên ngoài. Sau đó, bằng một cơ chế hóa sinh kỳ diệu trong mỗi tế bào thường, enzym myeloperoxidase sẽ chuyển ion Cl- thành HClO nội bào. Mà như ta đã biết HClO (vốn là thành phần chính của nước diệt khuẩn Javen) có tính chất oxi hóa rất mạnh, tiêu diệt được coronavirus 229E. Với cơ chế tiêu diệt virus phổ rộng dựa trên tính oxi hóa mạnh của HClO thì các chủng mới SARS-CoV-2 (Covid-19) có khả năng cao cũng sẽ bị tiêu diệt bởi cơ chế tương tự.

Với việc điều trị bệnh nhân đã bị nhiễm Covid-19, nước muối cũng có những tác dụng tích cực, giúp làm giảm lượng virus ở mũi họng, giảm các triệu chứng bệnh (cảm giác đau nhức, mệt mỏi) và hạn chế thấp nhất khả năng lây nhiễm sang những người xung quanh.

Đây là cách tiếp cận bổ sung, rất có giá trị ứng dụng cho Việt Nam lúc này, khi mà số người nhiễm trên cả nước đã có chiều hướng gia tăng nhanh chóng và nhiều nguồn bệnh có thể đang ẩn chứa trong cộng đồng dân cư.

Thường xuyên rửa mũi, súc họng bằng nước muối có thể giúp phòng ngừa lây nhiễm virus SARS-CoV-2

PV: Được biết là các sản phẩm nước muối ở nước ta thường dùng nồng độ muối quen thuộc là 0,9%, vậy tác dụng của nồng độ muối 1,5% và 0,9% có khác nhau không anh?

TS Nguyễn Thành Đồng: Đúng vậy, tôi cũng thấy phần lớn các sản phẩm nước muối trên thị trường ở nước ta vẫn dùng nồng độ 0,9%. Tuy nhiên, trên thế giới, do tác dụng tốt hơn trong điều trị các bệnh mũi họng, các công ty dược đã có thêm các sản phẩm sử dụng nồng độ muối cao hơn. Chẳng hạn như, Ở cộng hòa Séc đây, các sản phẩm Physomer đã dùng nồng độ 1,5 % cho trẻ em, 2,2% đến 3% cho người lớn. Có một số sản phẩm thương mại ở Mỹ còn dùng nồng độ 7%.

Do đó, nồng độ muối sử dụng có thể linh động trong một khoảng an toàn trên và người dân có thể tự pha được tại chỗ để sử dụng ngay với cách thức là: 1 lít nước pha với 15 g muối (1 thìa caphe muối tinh đầy + 1 lít nước đun sôi để nguội). Dung dịch này có thể dùng chung cho súc họng và rửa mũi. Tôi cũng đề xuất, mỗi đơn vị doanh nghiệp có thể ứng dụng pha nước muối với thể tích lớn hơn để dùng cho toàn bộ nhân viên trong đơn vị mình (1,5kg muối + 100 lít nước sạch). Mỗi người nên tiến hành rửa mũi, súc họng 3 lần/ngày, nhất là trước khi từ nơi làm việc về nhà.

Để việc sử dụng nước muối nồng độ 1,5 % được áp dụng nhanh, tôi cho rằng các công ty dược phẩm trong nước nên mở rộng sản xuất mặt này với giá rẻ để toàn dân có điều kiện mua và sử dụng dễ dàng.

PV:  Để biện pháp phòng dịch Covid-19 ở Việt Nam phát huy hiệu quả, chúng ta cần lưu ý một số nguyên tắc cơ bản trong việc sử dụng nước muối ưu trương là gì, thưa anh?

TS Nguyễn Thành Đồng: Từ kinh nghiệm của cộng hòa Séc trong chống dịch, chúng ta thấy rằng việc người dân đồng lòng cùng chính phủ, nghiêm túc chấp hành biện pháp giãn cách xã hội, đeo khẩu trang và khử trùng tay là điều tiên quyết, quyết định sự thành công trong công tác chống dịch.

Với sự quyết tâm của chính phủ Việt Nam trong việc triển khai tiêm vaccine cho người dân, tôi tin rằng dịch bệnh sẽ sớm bị đẩy lùi. Tuy nhiên việc mỗi cá nhân tự bảo vệ mình bằng cách giữ sạch “chốt chặn cuối cùng” là mũi họng bằng nước muối sẽ là biện pháp bổ sung hữu ích, để không biến mình thành mắt xích lây bệnh sẽ làm ổn định tình hình dịch, giúp chính phủ cũng như các lực lượng chức năng bớt đi sự vất vả như những ngày qua. Một cách tổng thể, biện pháp đơn giản này sẽ giúp chúng ta giảm chi phí xã hội và đi qua dịch bệnh với một thiệt hại thấp nhất.

Chúng tôi, những người Việt Nam ở nước ngoài luôn hướng về quê nhà và quan tâm theo dõi những tin tức. Ngoài những đóng góp theo cách riêng, thông qua đại diện của cộng đồng là Trung ương hội Người Việt Nam tại Cộng hòa Séc, cộng đồng ở đây cũng có những đóng góp cho quỹ vaccine phòng chống Covid-19. Bằng cách này, chúng tôi mong góp sức mình cùng bà con mình trong nước sớm vợt qua thời kỳ dịch bệnh.

Qua đây, tôi cũng muốn gửi lời chúc sức khỏe chân thành tới bà con trong nước, đặc biệt là những người đang ở tuyến đầu chống dịch. 

Theo VOV - Hải Đăng